یک مطالعه نشان می‌دهد که متفورمین، که معمولاً در کنترل دیابت نوع 2 کاربرد دارد، ممکن است خطر نئوپلاسم‌های میلوپرولیفراتیو (MPN) را با اعمال تأثیرات ضدالتهابی خود و در نهایت جلوگیری از تولید بیش از حد سلول‌های خونی، کاهش دهد. این اثر محافظتی در تمام زیرگروه‌های نئوپلاسم های میلوپرولیفراتیو قابل مشاهده است.

افرادی که از داروی دیابت متفورمین استفاده می‌کنند، احتمال کمی دارند که در طول حیات خود به نوعی سرطان خون به نام نئوپلاسم میلوپرولیفراتیو (MPN) مبتلا شوند. این امر حاکی از این است که مصرف متفورمین ممکن است به جلوگیری از ایجاد انواع خاصی از سرطان‌ها کمک کند. این یافته تحقیقی است که در 17 مه 2024 در مجله Blood Advances منتشر شد.

کاربرد متفورمین در درمان قند خون بالا در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 می‌باشد. این دارو اثرگذاری انسولین را افزایش و میزان آزادسازی گلوکز از کبد را کاهش می‌دهد و همچنین به بدن در جذب گلوکز کمک می‌کند. متاآنالیزی بر روی مطالعات قبلی انجام شد و بین این درمان با کاهش خطر سرطان‌های دستگاه گوارش، سرطان سینه و سرطان‌های مجاری ادراری ارتباطی را گزارش داد. در عین حال، یک مطالعه گذشته‌نگر (Retrospective study) روی سربازان بازنشسته ایالات متحده نشان داد که مصرف‌کنندگان متفورمین در معرق کمتر خطر ابتلا به سرطان‌های جامد و هماتولوژیک هستند.

بررسی اثرات گسترده‌تر متفورمین

دکتر آنی ستیدزهولت روگ (MD، PhD)، پزشک ارشد در بیمارستان دانشگاهی آرهوس و استادیار بالینی در بیمارستان دانشگاه آلبورگ در دانمارک، گفت: «تیم ما علاقه‌مند بودیم بدانیم که با درمان‌های تجویزی رایج مانند متفورمین شاهد چه اثرات دیگری هستیم. اثر ضد التهابی متفورمین علاقه ما را به خود جلب کرد چرا که MPN‌ها بیماری های بسیار التهابی هستند. این اولین تحقیقی‌ست که ارتباط بین مصرف متفورمین و خطر بروز MPN را بررسی می‌کند.»

MPNها گروهی از بیماری‌ها هستند که بر نحوه تولید سلول‌های خونی توسط مغز استخوان تأثیر می‌گذارند و منجر به تولید بیش از حد گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید یا پلاکت‌ها می‌شود که می‌تواند باعث بروز مشکلات خونریزی، ریسک بالاتر سکته یا حمله قلبی و آسیب اندام شود.

یافته‌های مطالعه و معانی آن‌ها

محققان مصرف متفورمین را در بین بیماران مبتلا به MPN و یک جمعیت مشابه از جمعیت عمومی دانمارک بین سال‌های 2010 و 2018 مقایسه کردند. از 3816 مورد MPN شناسایی شده از جمعیت مورد بررسی، 268 فرد مبتلا به MPN (7,0%) متفورمین مصرف کردند. در مقایسه، 8,2% (1573 نفر از 19080 نفر) از جمعیت کنترل که متفورمین مصرف کرده بودند اما MPN در آن‌ها تشخیص داده نشده بود. فقط 1.1% از موارد MPN بیش از 5 سال متفورمین مصرف کرده بودند. در مقایسه، این آمار در جمعیت کنترل 2,0% بود. اثر محافظتی متفورمین در همه زیرگروه‌های MPN هنگام تنظیم عوامل بالقوه مختلط مشاهده شد.

دکتر دانیل تویت کریستنسن (MD)، دانشجوی دکترا در بیمارستان دانشگاه آلبورگ و نویسنده ارشد این مطالعه گفت: «بزرگی میزان ارتباطی که در داده‌ها مشاهده کردیم ما را شگفت‌زده کرد. ما قوی‌ترین اثرگذاری را در افرادی با سابقه بیش از پنج سال مصرف متفورمین شاهد بودیم تا در افرادی که کمتر از یک سال این دارو را مصرف کرده بودند.» دکتر کریستنسن در ادامه اضافه کرد که این امر از نقطه نظر بالینی کاملا منطقی و قابل انتظار است چرا که MPN‌ها بیماری‌هایی هستند که مانند سایر انواع سرطان در دراز مدت ایجاد می‌شوند.

محققان خاطرنشان کردند در حالی که اثر محافظتی استفاده طولانی‌مدت متفورمین در همه زیرگروه‌های MPN مشاهده شده است، این مطالعه با طراحی گذشته‌نگر مبتنی بر رجیستری محدود شد. علاوه بر این، محققان نتوانستند فاکتورهای سبک زندگی را، از جمله سیگار کشیدن، بیماری چاقی و عادات غذایی تاثیرگذار بر ریسک بروز سرطان، در نظر بگیرند.

دکتر روگ افزود با این که تیم مطالعه قادر به ارزیابی دقیق علت محافظت احتمالی متفورمین در برابر توسعه MPN نبودند، امیدوارند تحقیقات بیشتری برای درک بهتر دلیل این امر انجام شود. برای تحقیقات آینده، هدف محققان شناسایی چنین رابطه مشابهی با سندرم های میلودیسپلاستیک و لوسمی حاد میلوئیدی در داده‌های سطح جمعیت برای مطالعات آینده است.